2-топ. «Таза бұлақ» Үш жолаушы бір бұлақтың басында
бір-біріне кез болыпты. Бұлақ бір тастақ жерден шыққан, айналасы қалың біткен
ағаш жапырақтары бұлақтың үстіне төгіліп, суы мұздай, салқын, шыныдай жылтылдап
тұрған сонша әдемі, таза бұлақ екен. Су шыққан жеріне бір қазандай тасты біреу
ойып қорғаныш кылып, тастың суағар жеріне жазу жазыпты:
— Әй, жолаушы, болсаң осы бұлақтай
бол, — деп. Манағы үш жолаушы бұлақтан ішіп қанған соң жазуды оқып, біреуі
саудагер екен, ол айтты:
— Бұл жазылған ақыл сөз екен, бұлақ күн-түн тынбай ағып, алыс
жерлерге барады, бара-бара кеңейіп, үлкейеді, бұған бөтен бұлақтар құйып, сөйте
бара үлкен өзен болып кетеді. Мұнан мұрат сол: сен де, адам, тынбай қызмет қыл,
ешуақытта жалқауланып тоқтап қалма, сөйтсең, ақырында, сен де зорайып мұратыңа
жетесің дегені ме деп білемін, — деді.
Екінші жолаушы мүсәпір молда екен, басын шайқап:
— Жоқ мен олай ойламаймын, бұл жазудың мағнасы сіздің ойлағаннан
гөрі жоғарырақ соқса керек, бұл бұлақ: кім-кімге болса да даяр, ыстықтағанды
салқындатып, жанын рақаттандырады, сусағанның сусынын қандырады, оның үшін
ешкімнен ақы дәметпейді; бұлай болса адамға да әбірет сол: біреуге жақсылық
етсең, ол жақсылығыңды ешкімге міндет етпе дегені болса керек, — деді.
Үшінші жолаушы көркем келген бір әдемі жігіт екен, бұл
үндемей тұрды. Жолдастары: «Сен не ойлайсын?» — деп сұрады.
Жігіт
айтты:
— Менің ойыма бөтен бір нәрсе келеді: бұл бұлақтың суы бір орында тынып
тұрып, шөп-шалам түсіп, лай-қоқым болса, бұған адам мен айуан мұнша ынтық
болмас еді; бұлақ күні-түні тынбай ағып тазаланып тұрғаны үшін ынтық болады.
Олай болса, жазудың мағнасы: көңіліңді, бойыңды осы бұлақтай таза сақта, нешік
бұлаққа қарасақ күн түссе күннің, шөп түссе шөптің сәулесін көреміз, көңілің
сол реуішті сыртқа ашық көрініп тұрсын дегені ме деймін, — деді.
3-топ. «Жаман жолдас» Екi дос кiсi жолдастасып келе жатып, бiр
аюға ұшырапты. Бұл екi кiсiнiң бiреуi әлсiз, ауру екен, екiншiсi мықты, жас
жiгiт, аюды көрген соң бұл жiгiт ауру жолдасын тастап, өзi бiр үлкен ағаштың
басына шығып кеттi дейдi. Ауру байғұс ағашқа шығуға дәрменi жоқ, жерге құлады
да созылып, өлген кiсi болды да жатты: есiтуi бар едi, аю өлген кiсiге тимейдi
деп. Аю бұл жатқан кiсiнiң қасына келiп иiскелеп тұрды да, дыбысы бiлiнбеген
соң тастап жөнiне кеттi. Мұнан соң манағы жолдасы ағаштан түсiп, аурудан
сұрапты: – Достым, аю құлағыңа не сыбырлап кеттi? Ауру айтты дейдi: – Аю
құлағыма ақыл сыбырлады, екiншi рет тар жерде жолдасын тастап қашатын достармен
жолдас болма дедi, – дейдi.
“Кім көп біледі”
ойыны.Оқушылар өздері дайындап келген баяндамасын оқиды.
4. Сергіту Сәті. «Галереяға саяхат»
1. Дүниеде бір дария беті
қатқан,
Бетінде бетегесі шығып жатқан
Қараса сол құдыққа көз жетпейді,
Құр қалмас сол құдықтың дәмін татқан (Оқу, білім)
1.
Бес жанды
бір жансызға мінгескен,
Айналып ақ тақырдан іс кескен
(Бес саусақ пен қалам)
2.
Абай ақын жұмбағы:
Алла Жаратқан сегіз батыр,
Баяғыдан соғысып әлі жатыр.
Кезек – кезек жығысып,
жатып-тұрып,
Кім жығары белгісіз, түбінде
ақыр
(Қыс пен жаз, күн мен түн, тақ
пен жұп, жақсылық пен жамандық )
3.
Тиіп кетсе жылаған,
Даусы көпе ұнаған (Домбыра)
4.
Ортасында ақ
көлдің, қара көлге тап болдым. (Көздің ағы мен қарасы).
5.
Жаурағанды күлдірер, өз еркіне жіберсең, дүниені
бүлдірер. (от)
6.
Кіруге адам батпайды,
Төрт бұрышты тақтайды.
Бәрі оны мақтайды
Затынды аман сақтайды (Сандық)
“Мен үшін...” әр жеке тұлғаның бүгінгі сабақ
бойынша
өз ой – пікірлерін тыңдау.
1. Мен үшін Ыбырай атаның әңгімелерінің
тәрбиелік мәні зор…
2. Қазағымның тұңғыш кемеңгер- ұстазы ,ойшылы -
Ыбырай атаның арманына біздер жетіп отырмыз…
3. «Ғылым- жанып тұрған шырақ»,-дегендей…
Кім тапқыр?
Ақынның өлеңдерінен үзінді беріліп, жасырынып тұрған сөзді табу.
1.Таулардан өзен ағар ........ (сарқыраған)
Айнадай сәуле беріп ........... .(жарқыраған)
Жел соқса, ыстық соқса бір қалыпта,
Аралап тау мен тасты ......... .(арқыраған)
2. Өнер - білім бар жұрттар,
Тастан сарай ........... . (салғызды)
Айшылық алыс ............ (жерлерден),
Көзіңді ашып жұмғанша,
Жылдам хабар ......... . (алғызды)
3. Көңілің суын ішсең, .......... . (басылады)
Денеңде бар дертіңді ............ . (қашырады)
Өксіген оттай жанып жануарлар
Өзеннен рақат тауып, ............ . (басылады)
Қынарда тілсіз тұрған тоғайлар да
Шуылдап желмен бірге ........... . (бас ұрады)