4. Сәйкестендіру тесті:
Сұрақтар
Дұрыс жауаптар
Кілт сөздер
1. Қанды мүшелерден жүрекке тасымалдайды
2. Қан қысымы шамалы
3. Дененің барлық мүшелеріне таралады
4. Қан қысымы жоғары
5. Адам шашынан 50 есе жіңішке
6. Қантамырларының қабырғасы қалың әрі серпімді
7. Қоректік заттар, оттек, көмірқышқыл газы оңай өтеді
8. Ұсақ майда қантамырлар
9. Қақпақшалар қайда пайда болады?
10. Көпшілігі тереңде бұлшықеттердің арасында жатады
А) артериялар
Ә) веналар
Б) қылтамырлар
V. Қорытындылау.
Сынақ.
1. ІІ топтағы қанды құюға болады:
а) тек І топқа;
в) І, ІІ топтарға;
с) ІІ, ІІІ топтарға;
д) ІІІ, ІV топраға;
е) І, ІVтоптарға.
2. Артерия қан тамыры:
а) тек қана артерия қанын жеткізеді;
в) тек қана вена қанын жеткізеді;
с) қанды мүшелерден жүрекке жеткізеді
д) жүректен шығатын қанды мүшелерге жеткізеді.
3. Эритроциттың бұзылуы жүреді:
а) көк бауырда;
в) сүйектің қызыл кемігінде;
с) лимфа түйіндерінде;
д) ұйқы бездерінде;
е) сүйектің сары кемігінде.
4. Бұл дәруменнің жетіспеуінен қаназдық кезінде оттегінің гемоглобинмен байланысы төмендейді:
а) В3;
в) В2;
с) В6;
д) В12;
е) С.
5. Лейкоциттердің негізгі қызметі:
а) қоректік;
в) тыныс алу;
с) тасымалдау;
д) қан ұюға қатысу;
е) қорғаныш.
Анықтаманы және сызба нұсқаны толтыр.
............................................................................ |
Жүрек –қан тамырлары жүйесінің гигиенасы |
Жүрек –қан тамырлары жүйесінің гигиенасы дегеніміз –бұл
............................................................................ |
........................................................................... |
............................................................................ |
............................................................................ |
............................................................................ |
«Сен білесің бе.»
Бұл бөлімде ғалымдар, қанды зерттеуде қандай үлес қосқанын айту керек.
Мечников Илья Ильич (1845 - 1916) – орыс биолог, эмбриолог және иммунолог.
Уильям Гарвей (1578 - 1657), ағылшын дәрігер, физиолог, эмбриолог.
Антони ван Левенгук – голландиялық ғылыми микроскопияның негізін қалаған жаратылыс зерттеуші.
Марчелло Мальпиги (Marcello Malpighi)(1628 - 1694) –итальян дәрігері, биолог және анатом.
Ландштейнер Карл (Landsteiner) (1868 - 1943) - атақты австриялық иммунолог.
«Құпия сандар»
Мына сандардың мағнасын аш..
90 % Қандағы судың мөлшері
300 г Жүректің салмағы
120 күн Эритроциттердің тіршілік ету ұзақтығы.
0, 9 % NaCI қандағы мөлшері
4, 5 - 5 млн 1ммі эритроциттер саны
6 - 9мың/мм3 Лейкоциттер саны
5 литр Ағзадағы қан мөлшері
«Деңгейлі тапсырма»
ІІІ – деңгей.
Қанайналым мен қан жүйесін зерттейтін ғылым саласы қалай аталады?
Қантамырлар неше топқа бөлінеді?
ІІ – деңгей.
Жүрекше мен қарыншаның бұлшықет қабаттарының ерекшеліктері қандай?
Жүректе қандай қабаттар бар? Әрқайсысын толық сипаттаңдар.
І – деңгей.
1.Қалыпты жағдайда жүрек 1минут ішінде орта есеппен 5 л қанды тамырларға айдаса, 1 сағатта және 1 тәулікте қанша мөлшерде қан айдайды
2.1минут ішінде денедегі қан жүрек арқылы екі рет өтеді. Сонда тәулігіне қанша рет өтеді?
3. Қалыпты жағдайда жүрек орта есеппен 1минутта 70рет жиырылып - кеңейетін болса, 1тәулікте қанша рет соғады?
Жауаптар:
1. 60Ч5=300 рет, яғни1сағ. 300рет. 300ретЧ24сағ. =7200литр, яғни 1тәулікте 7200литр қан айдайды.
2. 60минЧ2=120рет, яғни 1сағ - 120рет
120Ч24=2880рет, яғни 1тәулікте - 2880рет
3.: 60Ч70=4200рет, яғни1сағ.=4200рет 4200Ч24сағ.=100800рет, яғни 1тәулікте – 100800рет
«Есіңде сақта»
Жүрек – жалқаулықты, енжарлықты сүймейтін мүше. Күнделікті ой еңбегімен шұғылдану барысында үзіліс жасап, дене еңбегімен, спортпен, үй шаруасымен шұғылданып отырса, адамның еңбек ету қабілеті артып, өзін сергек сезінетін болады. Қазіргі күні дәлелдер бойынша адамның ақылдығы оның қимыл әрекетімен түсіндіріледі. Қозғалыс болмаған жағдайда қан айналу жүйесінің жұмысы бұзылады. Ал қанайналу ағзаны қанмен оттек, энергия, глюкоза, т. б. Заттармен қамтамасыз етеді. Қан айналу жүйесі шынығуды қажет етеді. Денсаулықты бұзылғаннан кейін емес, бұзылмай тұрып ойлау керек.
VI – Үйге тапсырма:Жүрек-қантамырлар жүйесінің аурулары.
Жүрек құрылысының суретін салу.
VII – Бағалау.