Сабақтың тақырыбы:
Н.И.Вавиловтың мәдени өсімдіктердің шығу орталықтары туралы ілімі.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: оқушыларға мәни өсімдіктердің шыққан орталықтарын, селекционер – Н.И.Вавиловпен таныстыру.
Дамытушылық: оқушылардың біліктілігін арттыру, танымдылық қабілетін шыңдау, оқу материалдарын толық меңгерту қабілетін арттыру.
Тәрбиелік: оқушыларды адамгершілікке, ұқыптылыққа, табиғатты аялауға тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа сабақ меңгеру
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: СТО
Сабақтың пәнаралық байланысы: селекция, ботаника
Сабақтың көрнекілігі: суреттер
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі
Оқушыларды түгендеу, оқу құралдарын дайындатып, зейіндерін сабаққа аударту.
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау Оқушыларды жетон арылы бағалау.
- Ой қозғау (Есеп шығару).
А) Қызыл жемісті бүлдіргенді ақ жемісті бүлдіргенмен будандастырғанда алынған ұрпақтың жартысы ақ жемісті болып шыққан. Ата – енесінің генотипін табуға бола ма?
В) Әкесі және ұлы гемофилик, анасының қаны қалыпты. Ата – анасының және баланың генотиптері қандай болуы мүмкін?
С) Қаны АВ тобына жататын дальтоник жігіт, қаны О тобына жататын қалыпты көретін қызға үйленген. Қыздың әкесі дальтоник, қаны А тобына жатады; Осы некеден қаны А тобына жататын қалыпты көретін қыз бала дүниеге келген. Барлық отбасы мүшелерінің генотиптерін анықтаңдар. Осы некеден дальтоник балалар дүниеге келуі мүмкін бе?
- Сөздіктер сыр шертеді.
Ботаника – өсімдіктерді зерттейтін ғылым.
Зоология – жануарларды зерттейтін ғылым.
Цитология – жасушаны зерттейтін ғылым.
Генетика – тұқымқуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым.
Селекция – «сұрыптау» деген мағынаны білдіреді. Оның басты міндеті — үй жануарларының, өсімдіктер мен микроорганизмдердің жоғары өнімді жаңа түрлерін шығару және олардың эволюциясын зерттеу.
ІІІ. Жаңа сабақ баяндау.
генетик ботаник
мәдени орталық саяхатшы
1887-1943 300 мың
Мәдени өсімдіктердіц шығу орталықтары
1. Оңтүстік Азиялық тропиктік орталық | Баклажан, шай, күріш, қияр, лимон, апельсин, қант қамысы, манго, банан (50%). |
2. Шығыс Азиялық | Соя, тары, қытай алмасы, құрма, алмұрт, алхоры, қарақұмық және т.б. (20%) |
3.Онтүстік – Батыс Азиялык орталық | Жұмсақ бидай, аласа бидай, домалақ дәнді бидай, асбұршақ, жасымық, зығыр, кендір, сәбіз, сарымсақ, жүзім, алхоры, атбұршақ (чина), ноқат, мақта, алмұрт (14%). |
4. Жерорта тенізі | Орамжапырақ, зәйтүн, қызылша, бақша дақылдары (11%). |
5. Абиссиния (Эфиопия) | Қатты бидай, арпа, кофе ағашы, зығыр, пияз, кырыққабат, сәбіз, жүзім, қызылша, тарна, банан (1%). |
6. Орталық Америка | Жүгері, Америка үрмебүршағы, асқабақ, бұрыш, какао, темекі, батат, күнбағыс (3%). |
7. Оңтүстік Америка (Анд) орталығы | Картоп, темекі, ананас, жержаңғақ (арахис), қызанақ (помидор), какао, жүгері, мақта, хина ағашы (1%). |