Мұғалім мен оқушы арасындағы аталмыш диалог арқылы оқушы да өзінің аңыз атауларын білмейтінін білдіртпес үшін менің өзіме қайта бағыттау сұрағын қойғаны қуантты.
Балаға ұсынылған материалды бейне көрсетілім арқылы ұсынса онда 30 % есте сақтау арқылы визуалды түрде қабылдайды. Сынып оқушыларының таным қабілеттерін ескере Қорқыт туралы бейнежазба көрсетілді. Не түсініп, нені көргенін, не айта алатынын анықтау үшін оқушыларға бейнежазбаға сәйкес жабық сұрақтар қойылды.
- Қорқыт ата кім болған?
- Қорқыт ата қандай аспап жасады?
Қорқыт ата қай жерде дүниеге келген? деген сияқты сұрақ-жауаптар белсенділік танытқан оқушыларға Жарайсың! Өте жақсы! Керемет! деген сөздерін айтып, мадақтап отырдым. Баланы мақтап отыру да керек, себебі, баланы мақтасаң, оның бойында ынта пайда болады. Бірақ баланы мақтай отырып, оның кемшілігін де айту керектігін басшылыққа ала отырып, оны түзету керек екенін ұмытпаған абзал. Сонда ғана біз баланың жан-дүниесі мен еркін ойлау қабілетін түсінеміз.
Топтағы оқушы рөлін бекітіп,уақытпен санаса жұмыс жасау негізінде топтық жұмыс басталмас бұрын «А бақылау » парақшасына уақыт бөлдім. «Таймкипер», «Хатшы», «Төраға», «Баяндамашы», «Топ басшысы» деген рөлдерді бөлісе жұмыс жасаған топ мүшелерінің ұсыныстары мен идеялары парақшаға түсіріліп отырды. Парақшада топ мүшелерінің өз міндеттерін дұрыс атқарып, белсенділік танытулары топ басшыларының бақылауымен жазылған. Оқылған парақшаны тыңдай отырып, бұл бағалау арқылы ұққаным, әрбір оқушы өзінің топта қалай жұмыс жасағанын аңғарады, рөлдік міндетіне бейімделеді және кез келген оқушы назардан тыс қалмайды.
А бақылау парағы
Бағалау өте маңызды мақсаттарға бағытталып, әртүрлі ақпарат ресурстарына сүйенуі тиіс. Яғни бала дамуын қамтамасыз ететін, сәйкес нұсқау тәжірибелерін ұсынып, қолданылуы тиіс. Осы орайда, жұптық жұмыстағы түрлі ақпараттық ресурстарға негізделе отырып жасалған сәйкестендіру тапсырмасы бойынша оқушыларға жұмыс соңында дұрыс жауап тақтадан көрсетілді. Оқушылар өз жауаптарының дұрыс-бұрыстығына көз жеткізіп «Бағдаршам» әдісі арқылы өздерін бағалай отырып, өз қателіктерін ойға түйе білді.
«Бағдаршам» арқылы формативті бағалауы
Сабақтың қорытынды бөлімінде пайдаланылған «Қос құты» әдісінде оқушылар аңыз бен ертегінің айырмашылығы мен ұқсастығын ажырата отырып, өз білімдеріне «Бармақ арқылы»формативті бағалау жүргізді. Сынып оқушыларының 90 пайызы бармақтарын жоғары көтерді.
Ыбырай Алтынсариннің «Қарабатыр» ертегісі бойынша өткізілген келесі сабағымның топтық жұмысына «Фишбоун» әдісін пайдалана отырып, 3 топқа тапсырма берілді. 3 топта Қарабатырдың елге қайтудағы кедергілері мен одан шығудың жолдарын балық қаңқасына топтаса отырып өз ойларын керемет орналастыра білген. Оқушылардың пікірлеріне тоқталсақ,
-Қарабатырдың аш болуы;
-Құстардан көмек ала алмауы
-Жаудың ортасында қалуы;
деп бере білсе, одан шығудың жолдарын
-Қой бағып жүріп, сүтімен қоректену;
- жаудан тығылып барып, қашу;
- құстармен дос бола білгенде:
деп көрсете білген және соңында «Туған жердің түтіні оттан да ыстық»деп түйінді ой білдіре берген. Бұл топтық жұмысты сырттай бақылау барысында ұққаным,топтық жұмыс жеке тапсырмаларды емес, анағұрлым күрделі тапсырмаларды шешуді көздейді. Сабақ кезеңдерінде «Фишбоун» әдісін алғаш қолдансамда оқушылар жұмыс жасауда өз ептіліктерін, сыни ойлау дағдыларыныңбар екенін бере білген. «Фишбоун» әдісін қолданудағы мақсатым, сын тұрғысынан ойлау модулімен ықпалдаса отырып, соның ішінде оқушының талдау дағдысына бағытталып отырды, талдау, жинақтау болған жерде оқушылар арасында диалог жүреді. Демек, сол күнгі сабақтан оқушы 50% меңгеріп кетеді.
Сабағымның өн бойында да «Оқу үшін бағалау және оқуды бағалау» модулі көрініс тапты.Оған дәлел, «Фишбоун» әдісі арқылы жүргізілген топтық жұмысты «Мадақтау сэндвичі» арқылы бағалау жүргізілді. Аталған бағалау түрінде топтар бір-біріне сыни көзқарас таныта отырып, олардың жақсы жақтарын да көре білді. Алдағы жұмыстарға ұсыныс пікірлер де өздерінің тарапынан айтылды. Алайда бағалауға берілген уақыт 5 минутқа созылды. Бұған себеп, оқушылардың әлі де болса бағалауға, сын, пікір айтуға төселмегендігінен деп білдім.Дегенмен, формативті бағалауды сабақта қолдану баланың тақырыпты қалай меңгергенін білу үшін қажеттігін түсіндім. Осының нәтижесінде оқушылар өзгенің пікірін тыңдап, оны саралай білуге, тақырып аясын түсінуге, өз-өзіне және бір-бірін бағалауға бейімделгені байқалды.
Фишбоун әдісін « мадақтау сэндвичі» арқылы формативті бағалау
Барлық өтілген сабақтарымда мен бағалауға ерекше ден қойдым. Өйткені, бұрын белсенділік танытқан оқушыларды өз тарапымнан «5», «4», «3» деп сандық тұрғыда бағалап келсем, бүгінгі күнде оқушы пікірінің оның көзқарасы мен баға беруінің де құнды екенін түсіндім. Яғни, мұғалімдер жалғыз бағалаушы тұлға болмайтындығына баса назар аударту болып табылады. Оқушылар өздерінің сыныптастарын және өздерін бағалауға тартуы мүмкін және мұғалімдер бағалауды белсенді жүргізген кезде, оқушылар белсенді қатысуы керек (МАН, 56-б.)
«Ақын болып көрейік» әдісіндеоқушыларға берілген өлең жолдарын құрастыра отырып, бір құсқа арнап өлең шығару туралы шығармашылық тапсырма берліді.Бұл тапсырма барысында С деңгейдегі Ғ есімді оқушым өз ой-қиялының ұшқырлығын танытып, ақындық қабілетімен көзге түсіп, тапсырманы жоғарғы деңгейде орындай білді. Нәтижесінде оған менің тарапымнын «Жас ақын» ынталандыру атағы берілді. Аталған оқушының шаттығында шек болмады. Осы тұрғыда түйгенім, оқушының белсенділігін арттыру үшін түрлі мадақтау сөздері мен формативті бағалау түрлерін қолданып отыру оқушыны алға жетелейді.