Сырым Датұлыбастаған ұлт-азаттық көтерілісі
(1783-1797 ж.ж.)
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға Сырым
Датұлы басқарған ұлт-азаттық көтерілістің шығу себебі,барысы,маңызы,нәтижесі
туралы әңгімелеу.
Тәрбиелік мәні:Қазақ тарихындағы осы оқиғаны пайдалана отырып,оқушыларды
патриоттыққа,елжандылыққа,саяси сауаттылыққа тәрбиелеу.
Дамытушылық: Ой қозғау арқылы оқушылардың есте
сақтау,ойлау,қабілетін дамыту алған білімдерін қажетіне сай пайдалана білуіне
үйрету.
Сабақтың түрі: Сатылай комплексті талдау технологиясы.
Сабақтың әдісі: Баяндау,сұрақ-жауап.
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта,Қазақстан
картасы,тірек-сызбалар,суреттер, «Венн» диаграммасы.
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру
кезеңі.
ІІ. Үй
тапсырмасын сұрау.
ІІІ. Жаңа
сабақты түсіндіру
ІV. Жаңа сабақты
бекіту.
V. Үйге
тапсырма
Үй тапсырмасын сұрау.Қазақтардың Ресей империясының үстемдігіне
қарсы ұлт-азаттық қозғалысы « XVIII-XX ғ.ғ.»
1.Қазақ
даласындағы қандай ұлт-азаттық қозғалыстарды білесіңдер?
2.Ұлт-азаттық
қозғалыстардың кезеңдерін атаңдар?
3.Көтерілістер
мен ұлт-азаттық қозғалыстарды басшыларын атаңдар?
Жаңа сабақ:
Сабақтың
жоспары:
1.С.Датұлы
басқарған көтерілістердің алғышарттары.
2.Көтерілістің
басты мақсаты.
3.Көтерілістің
қайта басталуы.
4.Көтерілістің
жеңілуі,тарихи маңызы,нәтижесі.
Көтерілістің басшысы Сырым Датұлы 1742-1802 жылдар аралығында өмір
сүрген.Зерттеулерге қарағанда Батыс Қазақстан облысы Тайпақ ауданында дүниеге
келген.Қазақ халқының өте тапқыр,көрнекті шешендерінің бірі.Сырым Датұлы Ресей
патшасының,оның осы өңірдегі хандары мен сұлтандарының қарапайым халыққа
көрсетіп отырған озбырлығына наразы болды.Орынбор ггенерал-губернаторына жазған
хатында: « Сіздер түрлі әдіспен қолға түсірген ноғай,башқұрт халықтары секілді
бізді де езбекші екендеріңіз белгілі». Сондықтан да мен патша
үкіметімен,хан-сұлтандарға наразы шаруаларды төңірегіме топтастырдым.Салық
бермесін,ханға сенбесін,сұлтандарға ермесін халық өзін-өзі қорғасын деген
ұранмен патша үкіметіне қарсы шықтым.
Кіші жүдегі хандық биліктің әлсіреуі
Сұлтандардың патша үкіметіне қарсылығы
Патша үкіметінің Қазақ жерін отарлауы
Кіші
және Орта жүздердің Уфа басқармасына бағындырылуы
Жер мәселесі
1782 жылғы 27
желтоқсандағы Жаңа жарлық бойынша:
1.Қазақ жерінің қазақтарға жалға берілуіне тыйым салу.
2.Жалға алынған жер үшін қазақтар ақы
төлеумен қатар аманат қалдыруға тиіс болды.
|
|
Көтерілістің
басты мақсаты
|
|
Орал казак әскерінің қазақ жерін басып алуын тоқтату
Нұралы ханның ашық түрде
патша
үкіметін қолдауы.
Ғасырлар бойы қалыптасқан жерді пайдалану
жүйесін қалпына
келтіру
1785
ж.17 ақпанда Смирнов басқарған топ қазақ
ауылдарын талқандады.
1785 ж. 17 наурызда Колпаковтың басшылығымен Адай,
Беріш руларына қысым
жасалды
1785 ж.назаров басқарған Орал казактары
Табын руына
шабуылдауы
1785 жылы
тақтан түсті
1786 жылы Уфаға жер аударылды
1790
жылы сонда дүние салды
Кіші жүздегі Қазақ шаруалары көтерілісі кезіңдегі
басты оқиғалар:
|
|